Dr Sameh Mosaed

Wraz z wiekiem zaćma staje się problemem i pojawia się pytanie - kiedy najlepiej poddać się operacji zaćmy?

Na temat zaćmy krążą od dziesięcioleci stare opowieści, które często wywołują niepotrzebny strach i obawy u wielu pacjentów. Mity te dotyczą takich pojęć, jak "dojrzałość", konieczność noszenia opasek na oczy po zabiegu, niebezpieczeństwo związane ze "zbyt długim czekaniem" itp. Tak jak na przestrzeni dziesięcioleci zmieniły się techniki usuwania zaćmy, tak też zmieniły się wskazania do zabiegu.

Po pierwsze, zaćma jest normalną częścią procesu starzenia się. Pacjenci nie powinni być zaniepokojeni, jeśli dowiedzą się, że rozwija się u nich zaćma, nawet już po pięćdziesiątce. Z wiekiem naturalna, przejrzysta soczewka wewnątrz oka staje się coraz twardsza, ciemniejsza i bardziej mętna. Taką ciemną, zmętniałą soczewkę określa się mianem zaćmy. Zaćma rozwija się w różnym tempie u różnych osób, a nawet w różnych oczach u tej samej osoby. Zazwyczaj potrzeba wielu lat, aby soczewka stała się na tyle zmętniała, by wpłynąć na ostrość widzenia. Istnieje wiele różnych typów zaćmy, w zależności od tego, jaki obszar soczewki ulega zmętnieniu, ale typowa zaćma związana z normalnym starzeniem się powoduje względnie jednolite zmętnienie z gęstszym środkowym jądrem i jest określana mianem "stwardnienia jądrowego". Inne odmiany zaćmy rosną szybciej, są stosunkowo rzadkie i często powstają w wyniku innych schorzeń niż typowe starzenie się.

Niezależnie od rodzaju zaćmy u pacjenta, sposób leczenia jest taki sam: usunięcie zaćmy z wszczepieniem soczewki wewnątrzgałkowej. Na przestrzeni lat dokonano ogromnego postępu w konstrukcji soczewek, dzięki czemu obecnie zapewniają one doskonałe, stabilne, przewidywalne widzenie przez resztę życia pacjenta i zazwyczaj nie wymagają wymiany po wszczepieniu.

Zaćma powoduje różne objawy, które mogą być bardziej lub mniej istotne dla konkretnej osoby, takie jak

• Olśnienie przy jasnym świetle
• Trudności z dostrzeganiem drobnego druku
• Trudności z podążaniem za piłką golfową lub tenisową
• trudności w prowadzeniu samochodu w nocy
• Trudności z widzeniem znaków drogowych
• Widzenie wyniku lub drobnego druku w telewizji
• Drobne zadania wzrokowe, takie jak nawlekanie igły itp.

Mimo że operacja zaćmy jest niezwykle skutecznym zabiegiem, obarczonym jedynie 1-2% ryzykiem powikłań, nadal wiąże się z pewnym ryzykiem. Dlatego operacja zaćmy powinna być wykonywana tylko wtedy, gdy można coś zyskać. Innymi słowy, KORZYŚCI MUSZĄ PRZEWAŻAĆ RYZYKO. Oznacza to, że jeśli objawy są łagodne i nie przeszkadzają w wykonywaniu codziennych czynności życiowych, nie jest to czas na akceptację ryzyka związanego z operacją. Gdy wada wzroku rozwinie się do tego stopnia, że UŻYTKOWNIK uzna, że jego codzienne czynności życiowe i przyjemności są upośledzone, jest to czas na operację. Próg ten jest bardzo różny u różnych osób. Niektórzy ludzie czują się upośledzeni przy wzroku 20/25, a inni funkcjonują w zakresie swoich zwykłych czynności aż do osiągnięcia 20/100! Najlepszym pierwszym krokiem w ustaleniu, czy nadszedł czas na operację, jest wykonanie aktualnego badania refrakcji. Oznacza to szczegółową kontrolę pod kątem nowych okularów. Często rozwój zaćmy powoduje zmianę recepty na okulary, a jej aktualizacja może poprawić objawy wzrokowe na wiele miesięcy, a nawet lat. Gdy nowa recepta na okulary nie poprawia już dostatecznie wzroku, wskazana jest operacja.

W większości przypadków odkładanie operacji zaćmy nie ma wpływu na jej ostateczny wynik. Nie zaszkodzi ani pacjentowi, ani jego oku pozostawienie zaćmy w spokoju, dopóki nie będzie gotowy. Istnieją oczywiście pewne wyjątki od tej reguły, takie jak dystrofia Fuchsa, pseudoeksfoliacja, nieleczona jaskra z wąskim kątem przesączania i inne. Są to jednak stosunkowo rzadkie schorzenia, o których lekarz na pewno poinformuje pacjenta w przypadku rozpoznania któregoś z tych schorzeń.

Podsumowując, o tym, kiedy należy przystąpić do operacji zaćmy, decydujesz Ty jako pacjent. Pacjent ocenia swoje potrzeby związane ze stylem życia i sprawnością widzenia w ramach wykonywanych czynności. Kiedy pacjent uzna, że ma problemy z wykonywaniem tych czynności, korzyści przewyższają ryzyko i nadszedł czas, aby je usunąć. W tym procesie nie należy odczuwać żadnej presji czy pilności.

Po ustaleniu, że jest Pan/Pani gotowy/a do operacji zaćmy, chirurg omówi z Panem/Panią możliwości wszczepienia soczewek wewnątrzgałkowych, w tym soczewek neutralizujących astygmatyzm, standardowych soczewek do dali lub bliży, soczewek wieloogniskowych, soczewek akomodacyjnych i innych. Obecnie standardowa metoda operacji zaćmy nosi nazwę "fakoemulsyfikacji" i polega na wykorzystaniu technologii ultradźwiękowej do usunięcia zaćmy. Istnieją także urządzenia laserowe, które pomagają w wykonywaniu nacięć i rozbijaniu soczewki, co wielu chirurgów stosuje obecnie jako uzupełnienie fakoemulsyfikacji. Ogólnie rzecz biorąc, operacja zaćmy trwa tylko kilka minut, jest wykonywana w znieczuleniu miejscowym, nie powoduje bólu i ma bardzo krótki czas rekonwalescencji. W dzisiejszych czasach nie stosuje się plastrów pirackich! Większość pacjentów jest bardzo zadowolona z uzyskanych wyników, ale wymaga to odpowiedniego omówienia z chirurgiem przed zabiegiem, aby jak najlepiej ocenić potrzeby danego pacjenta. Dobrze poinformowany pacjent, który uczestniczy w opiece nad nim, osiąga najlepsze wyniki!

6/18/15

Sameh Mosaed, MD
Dyrektor ds. Jaskry, Instytut Oka Gavina Herberta, UC Irvine
Profesor nadzwyczajny, chirurgia zaćmy i jaskry, UC Irvine School of Medicine